Parafia Królowa Górna

Działanie hormonalnych ŚA

W tej części opracowania zapoznamy się z działaniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Mechanizm ich działania pozwoli nam zrozumieć, w jakich okolicznościach i pod jakimi warunkami mogą one być stosowane w leczeniu niektórych schorzeń.

Antykoncepcja: definicja i rodzaje

Zgodnie z definicją antykoncepcja to wszelkie działania mające na celu zapobieganie niezaplanowanemu poczęciu dziecka w trakcie stosunku płciowego (pochodzi od greckiego słowa anty – przeciw i łacińskiego concipere – poczynać), tym terminem określa się – błędnie, jak to już zostało dowiedzione – także środki wczesnoporonne, które uniemożliwiają zagnieżdżenie komórki jajowej w macicy już po poczęciu. Środki antykoncepcyjne najprościej dzielimy na:

1) środki mechaniczne: prezerwatywy, kapturki i krążki, uniemożliwiające przeniknięcie plemników do macicy. Do środków mechanicznych zalicza się także wkładkę wewnątrzmaciczną, popularnie nazywaną spiralą. Działanie spirali opiera się na zmianie śluzu szyjkowego. Dzieje się tak dzięki temu, że spirala wywołuje stan zapalny, który utrudnia zapłodnienie lub – jeśli do niego doszło – uniemożliwia zagnieżdżenie się embrionu w ściance macicy. Z tego względu spirala nie jest środkiem stricte antykoncepcyjnym, ale środkiem abortywnym;

2) środki chemiczne: preparaty plemnikobójcze w formie past, kremów lub galaretek, które całkowicie niszczą plemniki lub upośledzają ich zdolność ruchową;

3) środki hormonalne, czyli pigułki, plastry, wkładki wewnątrzmaciczne lub zastrzyki antykoncepcyjne o różnym działaniu.

Skład preparatów hormonalnych i ich działanie

Nas najbardziej interesuje trzecia grupa preparatów – środki hormonalne. Działanie hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych związane jest z obecnością estrogenu (etyloestradiolu) i syntetycznych gestagenów (odpowiedników progesteronu). Działanie to jest warunkowane przez gestagen, co pozwala stosować jedynie ten składnik w celu uzyskania działania antykoncepcyjnego. Zapobiegają one ciąży na kilka sposobów.

Składnik gestagenny:

1) powoduje hamowanie owulacji;

2) wpływa na błonę śluzową macicy (endometrium) poprzez: wywołanie zmian w obrębie endometrium (zmiany te nie pozwalają na implantację zarodka), zmniejszanie liczby receptorów progesteronowych i zanik (atrofia) gruczołów błony śluzowej macicy;

3) zwiększa gęstość śluzu szyjkowego i zmniejsza jego przepuszczalność dla plemników;
4) wpływa na jajowody poprzez zmniejszenie ich perystaltyki, kurczliwości i ruchu rzęsek.

Z kolei składnik estrogeny:

1) hamuje selekcję i wzrost pęcherzyka dominującego;

2) wpływa na błonę śluzową macicy, powodując, że w fazie wydzielniczej nie następuje pełna przemiana wydzielnicza, co utrudnia zagnieżdżenie zarodka;

3) wzmacnia działanie progestagenne.

Aborcyjne działanie hormonalnych ŚA

Niestety, jak stwierdza dr Magdalena Szymańska, która jest ginekologiem położnikiem, a zarazem bioetykiem z Akademii Medycznej w Białymstoku, niemal wszystkie dostępne dziś hormonalne środki tzw. antykoncepcyjne posiadają w swojej istocie wszystkie mechanizmy działania jednocześnie: hamowanie owulacji (niecałkowite); zagęszczenie śluzu szyjkowego (niecałkowite); zwolnienie perystaltyki jajowodów; działanie wczesnoporonne: hamowanie zagnieżdżenia poczętego dziecka (zarodka) w wyniku zmian zanikowych endometrium (niewydolność wydzielnicza i zwłóknienie błony śluzowej macicy). Zatem środki te działają aborcyjnie jako przedzagnieżdżeniowe lub pozagnieżdżeniowe, gdy dziecko uległo implantacji (zagnieżdżeniu), np. prostaglandyny, RU-486.

Mylące ulotki

Z punktu widzenia etyki, teologii moralnej najistotniejszy jest mechanizm aborcyjny tych preparatów. „Kobieta, która nie jest medykiem – stwierdza dalej dr Szymańska – najczęściej nie orientuje się w słownictwie, którym posługujemy się jako lekarze czy firmy farmaceutyczne w ulotkach pisanych bardzo małym drukiem, czasami po prostu nie do odczytania, np. «zapobieganie implantacji blastocysty w endometrium» albo sformułowanie «działanie antynidacyjne, antyimplantacyjne ». To jest wprowadzanie w błąd kobiet i marginalizowanie problemu. Odróżnić należy podawanie środków antykoncepcyjnych jako leku. W tym przypadku należy uczciwie poinformować kobietę, że w czasie leczenia nie powinna współżyć, chyba że systematycznie prowadzi samoobserwację cyklu miesiączkowego za pomocą naturalnych metod rozpoznawania płodności”